
تأثیر رفتار والدین در شکلگیری گفتوگوی درونی کودک
تا حالا به صدای توی سرت دقت کردی؟ همون صدایی که وقتی اشتباه میکنی میگه «عجب گندی زدی!»
یا وقتی موفق میشی، شاید بگه «دمت گرم، کارت عالی بود!»
به این صدا میگن گفتوگوی درونی.
و جالبه بدونی که بخش بزرگی از این صدا، از همون دوران کودکی و از رفتار پدر و مادر با ما شکل گرفته.
تو این مقاله میخوایم با هم ببینیم که گفتوگوی درونی چیه، چطور توی کودکی ساخته میشه، رفتار والدین چه تأثیری روش داره و چطور میتونیم برای بچههامون یه صدای درونی مهربون و امن بسازیم.
گفتوگوی درونی یعنی چی؟
همون صداییه که:وقتی کاری رو خراب میکنی، شروع میکنه به سرزنش کردن
وقتی موفق میشی، بهت افتخار میکنه (یا نمیکنه!)
وقتی اشتباهی میکنی، یا بهت میگه «اشکال نداره، پیش میاد» یا میگه «تو همیشه خراب میکنی!»
این صدا همیشه باهامونه. و اگه مثبت و حامی باشه، بهمون اعتماد به نفس میده؛ ولی اگه منفی و سرزنشگر باشه، میتونه حالمون رو داغون کنه.
این صدا از کجا میاد؟ از خونه...
بچهها تو سالهای اول زندگی، درست نمیتونن خودشون رو ارزیابی کنن.
اون چیزی که پدر و مادر دربارهشون میگن، کمکم میشه بخشی از «باور درونی»شون.
مثلاً:
اگه دائم به بچهت بگی «حواست کجاست؟»، اون توی ذهنش یاد میگیره بگه: «من همیشه حواسپرتام.»
اگه وقتی اشتباه میکنه بهش بگی «آدم باهوش هم ممکنه اشتباه کنه»، اون یاد میگیره با خودش مهربون باشه.
اگه دائم سرزنش شه، تو بزرگسالی هم خودش رو ول نمیکنه.
پس گفتوگوی درونی یه بچه، نتیجهی مستقیم «رفتار کلامی و غیرکلامی والدین» باهاشه.
رفتارهایی از سمت والدین که گفتوگوی درونی منفی میسازن:
۱. سرزنش کردن مداوم
۲. تحقیر کردن (حتی با شوخی)
۳. نادیده گرفتن احساسات کودک
۴. مقایسه کردن با خواهر، برادر یا دوست
۵. شرط گذاشتن برای دوست داشتن («اگه نمرهتو بیاری بالا، دوستت دارم»)
۶. دعوا کردن جلوی دیگران
۷. توجه نکردن به موفقیتهای کوچیک کودک
این رفتارها باعث میشن کودک یاد بگیره با خودش تند، سختگیر و خشن حرف بزنه.
رفتارهایی که گفتوگوی درونی مثبت میسازن:
۱. شنیدن بدون قضاوت
۲. تشویق تلاش، نه فقط نتیجه
۳. پذیرفتن کودک با همهی ضعفهاش
۴. استفاده از جملات حمایتی مثل:
«اشکال نداره، پیش میاد»
«ازت ممنونم که سعیتو کردی»
«من همیشه دوستت دارم، حتی وقتی ناراحتم»
اجازه دادن به کودک برای اشتباه کردن
استفاده از کلمات مهربون، حتی وقتی ناراحتیم
وقتی کودک این رفتارها رو تجربه میکنه، کمکم صدای درونیش میگه:
«من کافیام. حتی وقتی کامل نیستم.»
چرا گفتوگوی درونی انقدر مهمه؟
چون این صدا توی بزرگسالی:
۱. تصمیمگیریهامون رو تحت تأثیر میذاره
۲. عزتنفسمون رو میسازه یا میسوزونه
۳. باعث موفقیت یا شکستهامون میشه
۴. حتی تو روابط عاطفیمون هم خودش رو نشون میده
آدمی که گفتوگوی درونی مثبت داره، راحتتر با خودش کنار میاد، بیشتر خودش رو باور داره و آرامش بیشتری تجربه میکنه.
اگه فکر میکنی گفتوگوی درونی خودت منفی بوده چی؟
خب اول از همه: تو مقصر نیستی.
خیلیا با همین صداهای سرزنشگر بزرگ شدن.
ولی خبر خوب اینه که گفتوگوی درونی قابل تغییر و بازنویسیه.
با کمک مشاوره، تمرین ذهنآگاهی، نوشتن، مراقبه و مهربونی با خود، کمکم میتونی صدای جدیدی برای ذهنت بسازی.
و اگه الان پدر یا مادری، میتونی نذاری این الگو تکرار شه.
چند تمرین ساده برای ساختن گفتوگوی درونی مثبت در کودکان:
۱. وقتی بچهات اشتباه کرد، بهجای دعوا، بگو:
«فکر میکنی دفعه بعد چطور میتونی بهتر عمل کنی؟»
۲. هر شب قبل خواب، سه ویژگی مثبتش رو بهش یادآوری کن.
مثلاً: «امروز خیلی مهربون بودی.» یا «از تلاشت برای تمیز کردن اتاقت خوشم اومد.»
۳. بذار خودش درباره احساساتش حرف بزنه، بدون اینکه زود اصلاحش کنی. فقط بشنو.
۴. و مهمتر از همه: خودت با خودت مهربون باش. چون بچهها بیشتر از اون چیزی که میشنون، از رفتار ما یاد میگیرن.
حرف آخر
کودکی که یاد بگیره با خودش مهربون باشه،
توی بزرگسالی هم یه همراه خوب برای خودش میشه…
نه یه دشمن بیرحم توی ذهن خودش.
توی سایت روانشناس مشاورهایی هستن که میتونن کمک کنن گفتوگوی درونی خودمون رو ترمیم کنیم و نسل بعدی رو با صدای درونی قویتر و سالمتر رشد بدیم.
بچهها به صدای درونشون گوش میدن…
بیاین کمک کنیم این صدا مهربون، حمایتگر و امیدوار باشه.