تأثیر تمسخر در کودکی بر اعتماد به نفس بزرگسالی
یه خاطره از دوران کودکی داری که توش مسخره شدی؟
یه جمله، یه نگاه، یه خنده دسته‌جمعی؟
خیلی از ماها همین حالا هم با یادآوری اون لحظه، دلمون می‌لرزه…
واقعیت اینه که تمسخر در کودکی یکی از اون زخم‌هاییه که شاید به چشم نیاد،
ولی می‌تونه سال‌ها توی ناخودآگاه آدم بمونه
و اعتماد به نفسش رو، آرام‌آرام نابود کنه.
تو این مقاله می‌خوایم دقیق‌تر نگاه کنیم به اینکه این نوع تحقیرهای کودکانه چه اثری روی بزرگسالی داره و چطور می‌تونیم جلوی تکرارش رو بگیریم.
تمسخر در کودکی یعنی چی؟
یعنی وقتی کودک:
۱. به خاطر ظاهرش (چاقی، لاغری، قد، پوست، موی بدن و…) مسخره می‌شه
۲. به خاطر لهجه، طرز حرف زدن یا لکنت زبانش مورد خنده قرار می‌گیره
۳. بلد نبودن یه کار ساده باعث خنده دیگران می‌شه
۴. تو جمع، لقب‌هایی می‌گیره که تحقیرآمیزن (مثل خنگ، تنبل، دهاتی…)
۵. با مقایسه با بقیه بچه‌ها، عزت‌نفسش لگدمال می‌شه
و این تمسخر ممکنه از طرف هم‌سالان، خواهر و برادر، معلم، یا حتی خود پدر و مادر اتفاق بیفته.
چه اثری روی بچه داره؟
۱. آسیب مستقیم به عزت‌نفس
کودکی که دائم شنیده “تو بلد نیستی”، “تو زشتی”، یا “تو خنگی”،
کم‌کم باورش می‌شه که واقعاً اینطوریه.
۲. شکل‌گیری باورهای محدودکننده
بچه‌ای که مسخره می‌شه، تو ذهنش باورهایی می‌سازه مثل:
من نباید تو جمع حرف بزنم
من هیچ‌وقت نباید اشتباه کنم
من هیچ‌وقت کافی نیستم
دیگران همیشه منو قضاوت می‌کنن
۳. ترس از دیده شدن
اینا همون بچه‌هایی هستن که بعداً تو بزرگسالی تو جمع نمی‌تونن صحبت کنن،
مدام خودشونو کوچیک می‌کنن، یا از هر دیده‌شدن و ابراز وجودی فرار می‌کنن.
۴. حساسیت بیش‌ازحد به نقد
اگه کسی یه نظر ساده بده، شدیداً ناراحت می‌شن.
چون ذهنشون پر از خاطراتیه که با یه جمله، تحقیر شدن.
این زخم‌ها چطور تو بزرگسالی خودشون رو نشون می‌دن؟
۱. آدم‌هایی که همیشه از خودشون مطمئن نیستن
۲. از پذیرش مسئولیت فرار می‌کنن
۳. نمی‌تونن اعتماد کنن
۴. دنبال تایید مداومن
۵. و وقتی کمی اشتباه می‌کنن، به شدت خودشونو سرزنش می‌کنن
اینا همه اثر همون تمسخرهایی‌یه که یه روزی با خنده از کنارش رد شدیم.
پدر و مادر چی کار می‌تونن بکنن؟
۱. هیچ‌وقت، هیچ‌وقت، کودک رو مسخره نکن
نه ظاهرش، نه اشتباهاتش، نه شیطنت‌هاش.
اگه لازمه اصلاحش کنی، با احترام و مهربونی این کارو بکن.
۲. مراقب باش که دیگران هم این کارو نکنن
اگه خواهر یا برادرش یا بچه‌های فامیل شروع کردن به تمسخر،
جلوشون وایسا.
بهشون توضیح بده که این کار چه آسیبی داره.
۳. الگوی رفتاری درست باش
اگه کودک ببینه تو دیگران رو به خاطر لهجه یا ظاهرشون مسخره می‌کنی،
اونم یاد می‌گیره و همین چرخه ادامه پیدا می‌کنه.
۴. وقتی مسخره شد، پناهش باش
بذار بیاد پیشت، بدون ترس.
گوش بده، دلداری بده، و بهش یاد بده که با چنین موقعیت‌هایی چطور کنار بیاد.
نقش مشاوره این وسط چیه؟
اگه حس می‌کنی بچه تو:
۱. از خودش بدش میاد
۲. تو جمع حرف نمی‌زنه
۳. اعتماد به نفس نداره
۴. از دیده شدن می‌ترسه
ممکنه اثر همین زخم‌های قدیمی باشه.
یه مشاور کودک می‌تونه کمک کنه:
۱. ریشه این حس‌ها رو بشناسه
۲. باورهای غلط ذهنی رو اصلاح کنه
۳. عزت نفس دوباره ساخته بشه
حرف آخر
یه جمله، یه خنده، یه نگاه مسخره‌آمیز…
ممکنه برای یه بزرگ‌تر مهم نباشه،
ولی برای یه کودک، تبدیل می‌شه به صدایی که سال‌ها توی سرش می‌پیچه.
اگه می‌خوای بچه‌ت بزرگسالی قوی، بااعتمادبه‌نفس و سالم داشته باشه،
از همین حالا مراقب حرف‌هات باش.
و اگه دیدی یه چیزی از قبل زخمی‌ش کرده، کمک حرفه‌ای بگیر.
ترمیم این زخم‌ها ممکنه… ولی فقط اگه به‌موقع براش قدم برداری.