مرزگذاری سالم در روابط دوستی کودکان
“یاد بگیریم، دوست باشیم ولی از خودمون مراقبت کنیم!”
دوست پیدا کردن و بازی کردن با هم‌سن‌وسال‌ها برای بچه‌ها خیلی مهمه. اما آیا بچه‌ها می‌دونن چطور باید نه بگن یا کجا باید یه “حد و مرز” برای خودشون داشته باشن؟ خیلی وقت‌ها نه! اینجا وظیفه ما بزرگ‌ترهاست که به بچه‌ها مرزگذاری سالم رو یاد بدیم.
مرزگذاری یعنی چی؟
مرزگذاری یعنی اینکه بچه یاد بگیره چه چیزهایی براش مهمه و چطور به دوستاش بگه که چه رفتارهایی رو دوست نداره.
مثلاً:
“من نمی‌خوام اسباب‌بازی‌هام رو همین الان بهت بدم.”
“وقتی من گریه می‌کنم، دوست ندارم مسخره‌ام کنی.”
مرزگذاری کمک می‌کنه بچه‌ها یاد بگیرن چطور از خودشون مراقبت کنن و هم‌زمان با دوستاشون رابطه سالم داشته باشن.
چرا مرزگذاری برای کودکان مهمه؟
بچه‌ها ممکنه فکر کنن برای اینکه دوستاشون رو از دست ندن، باید همه چیز رو قبول کنن. اما این می‌تونه باعث بشه:
۱. از چیزی که دوست ندارن، ناراحت بشن و تو خودشون بریزن.
۲. احساس کنن همیشه باید قربانی بشن تا دوست داشته بشن.
۳. یاد نگیرن چطور از خودشون دفاع کنن.
وقتی از کودکی مرزگذاری رو یاد بگیرن، توی بزرگسالی هم می‌تونن راحت‌تر از خودشون مراقبت کنن.
چطور به بچه‌ها مرزگذاری رو یاد بدیم؟
۱. خودت الگوی خوبی باش.
بچه‌ها با نگاه کردن به رفتار بزرگ‌ترها یاد می‌گیرن. وقتی تو برای خودت مرز داری، بچه هم یاد می‌گیره.
مثلاً وقتی کسی ازت کاری می‌خواد و نمی‌تونی انجام بدی، قاطعانه و با احترام “نه” می‌گی.
۲. اجازه بده احساساتش رو بیان کنه.
بچه‌ها باید یاد بگیرن که احساساتشون مهمه.
مثلاً: “اگه دوستت کاری کرد که ناراحت شدی، بهش بگو. این کار کاملاً درسته!”
تشویقشون کن که با جمله‌هایی مثل این احساسشون رو بگن:
“وقتی اسباب‌بازیمو گرفتی، ناراحت شدم.”
“دوست ندارم سرم داد بزنی.”
۳. مهارت "نه" گفتن رو تمرین کنید.
برای بچه‌ها “نه” گفتن گاهی خیلی سخته. کمک کن یاد بگیره که “نه” گفتن به معنی دوست نداشتن نیست.
جمله‌هایی مثل این رو بهش یاد بده:
“الان نمی‌خوام بازی کنم، بعداً میام.”
“نمی‌خوام این کارو بکنم، چون خوشم نمیاد.”
تمرین بازی:
یک بازی کوچیک باهاش بکن که تو نقش یه دوست پررو رو بازی می‌کنی! بعد بهش بگو چطور “نه” بگه و از خودش دفاع کنه.
۴. احترام به مرزهای دیگران رو یادش بده.
مرزگذاری یه جاده دوطرفه است. به بچه‌ها یاد بده همون‌طور که می‌خوان به مرزهاشون احترام بذارن، باید به مرزهای دوستاشون هم احترام بذارن.
مثلاً: “دوستت نمی‌خواد اسباب‌بازیشو بده، این کارش کاملاً درسته و باید بهش احترام بذاری.”
۵. راه‌حل‌های ساده برای موقعیت‌های سخت
بچه‌ها باید یاد بگیرن تو موقعیت‌های مختلف چه کار کنن:
وقتی دوستشون زور می‌گه:
“من نمی‌خوام این کارو بکنم. لطفاً ولم کن.”
وقتی مسخره می‌شن:
“دوست ندارم این حرفو بزنی، ناراحت می‌شم.”
یادشون بده تو این شرایط به یه بزرگ‌تر مثل معلم یا والدین بگن. این کار خجالت نداره!
۶. تحسینش کن!
وقتی بچه از خودش دفاع می‌کنه یا مرزی رو رعایت می‌کنه، تشویقش کن. این باعث می‌شه اعتمادبه‌نفسش بیشتر بشه.
“خیلی عالی به دوستت گفتی که از این کار خوشحال نمی‌شی، آفرین!”
۷. قصه و بازی برای یادگیری مرزگذاری
از داستان‌ها و بازی‌ها برای آموزش استفاده کن.
مثلاً قصه‌ای تعریف کن که توش یه شخصیت یاد می‌گیره از خودش دفاع کنه و مرز بذاره.
بازی‌هایی مثل نمایش نقش (Role Play) برای تمرین “نه” گفتن و دفاع از خودش.
حرف آخر
مرزگذاری یعنی مراقبت از خود
مرزگذاری سالم به بچه‌ها کمک می‌کنه یاد بگیرن چطور از خودشون مراقبت کنن و احساساتشون رو بیان کنن. این کار نه‌تنها باعث می‌شه رابطه‌های دوستی‌شون بهتر بشه، بلکه بهشون اعتمادبه‌نفس هم می‌ده.
“دوست خوب کسیه که به مرزهای تو احترام بذاره و تو هم به مرزهای اون.”