روانشناسی خلاقیت در نوجوانان
“خلاقیت یعنی چی؟ یعنی فقط نقاشی کشیدن یا نویسندگی؟ یا یه مهارته که توی همه‌ی بخش‌های زندگی به درد می‌خوره؟”
خیلی از ما وقتی اسم “خلاقیت” میاد، سریع یاد هنرمندا، نقاشا و نویسنده‌ها می‌افتیم. اما واقعیت اینه که خلاقیت یعنی پیدا کردن راه‌های جدید برای حل مشکلات و ارائه ایده‌های تازه توی هر زمینه‌ای!
نوجوان‌ها توی سنی هستن که ذهنشون به‌شدت در حال رشد و تغییراته. اگه توی این دوره‌ی حساس، مهارت تفکر خلاق رو یاد بگیرن، توی آینده‌ی شغلی، تحصیلی و حتی روابط اجتماعی‌شون، موفق‌تر خواهند بود.
توی این مقاله قراره بررسی کنیم:
چرا خلاقیت توی دوران نوجوانی این‌قدر مهمه؟
چه عواملی باعث رشد یا سرکوب خلاقیت می‌شن؟
چه کارهایی کنیم که خلاقیت و نوآوری در نوجوانان تقویت بشه؟
چرا خلاقیت توی نوجوانی این‌قدر مهمه؟
۱. حل مسئله و تصمیم‌گیری قوی‌تر → نوجوانی پر از چالش‌ها و تصمیم‌های جدیه. یه ذهن خلاق می‌تونه بهترین راه‌حل‌ها رو پیدا کنه و سریع‌تر تصمیم بگیره.
۲. اعتماد به نفس بیشتر → وقتی یه نوجوان حس کنه که می‌تونه ایده‌های جدید بده، حس ارزشمندی و توانمندی بیشتری داره.
۳. موفقیت تحصیلی و شغلی → آدم‌های خلاق توی دانشگاه و شغل‌های آینده موفق‌ترن، چون همیشه یه ایده‌ی تازه برای ارائه دارن!
۴. رشد فردی و اجتماعی بهتر → خلاقیت فقط برای کار نیست؛ باعث می‌شه فرد توی روابط اجتماعی و مدیریت زندگی‌ش هم بهتر عمل کنه.
چه چیزهایی خلاقیت نوجوانان رو کم می‌کنه؟
بعضی کارها باعث می‌شن که خلاقیت یه نوجوان از بین بره یا کمتر بشه. پس اگه می‌خوای یه ذهن خلاق داشته باشی، از اینا دوری کن:
۱. ترس از اشتباه کردن: خیلیا فکر می‌کنن که اگه یه ایده اشتباه باشه، یعنی شکست خوردن. اما خلاق‌ترین آدم‌های دنیا، اونایی بودن که کلی اشتباه کردن تا به یه ایده‌ی خوب برسن!
۲. استفاده‌ی بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی: فضای مجازی خوبه، اما وقتی بیشتر وقتت رو توی اینستا یا تیک‌تاک بگذرونی، ذهنت دیگه فرصت تفکر خلاق نداره.
۳. مشغول بودن بیش از حد با درس و تکلیف: درس مهمه، اما اگه فقط روی نمره و تکلیف تمرکز کنی، وقتی برای فکر کردن و نوآوری نمی‌مونه.
۴. محیط محدود و بدون تنوع: ذهن برای خلاق شدن نیاز به تجربه‌های جدید و چالش‌های متفاوت داره. اگه همیشه توی یه محیط باشی و کارای تکراری انجام بدی، ذهنت خلاق نمی‌شه.
چطور خلاقیت نوجوانان رو تقویت کنیم؟
۱. به ذهنت اجازه‌ی خیال‌پردازی بده!
خلاق‌ترین ایده‌ها وقتی به ذهن میان که به خودت اجازه بدی که رویاپردازی کنی. هر روز چند دقیقه چشماتو ببند و یه دنیای جدید تصور کن.
مثال:
“اگه می‌تونستی یه اختراع جدید انجام بدی، چی می‌ساختی؟”
“اگه یه دنیای موازی وجود داشت، اونجا چه شکلی بود؟”
ایده‌های خلاق از همین فکرای عجیب و غریب شروع می‌شن!
۲. سوال‌های متفاوت بپرس!
خلاقیت با کنجکاوی شروع می‌شه. به‌جای اینکه فقط جوابای آماده رو بگیری، سعی کن از خودت بپرسی:
“اگه این کارو یه جور دیگه انجام بدم، چی می‌شه؟”
“آدم‌های خلاق چطور فکر می‌کنن؟”
“چرا این چیزا این‌جوری کار می‌کنن؟”
هرچی بیشتر سوال بپرسی، ذهن خلاق‌تری خواهی داشت!
۳. تجربه‌های جدید داشته باش!
بیشتر آدم‌های خلاق، کلی کار مختلف رو امتحان کردن! هر تجربه‌ی جدید، یه فرصت برای فعال کردن بخش‌های جدیدی از مغزه.
چند پیشنهاد برای تجربه‌ی جدید:
یه زبان جدید یاد بگیر.
یه سبک موسیقی متفاوت گوش بده.
یه کاردستی یا نقاشی بکش، حتی اگه بلد نیستی!
به جاهای جدید برو، حتی اگه فقط یه پارک متفاوت باشه!
۴. کتاب بخون، فیلم ببین، ایده بگیر!
خلاق‌ترین آدم‌ها، کلی کتاب می‌خونن و فیلم می‌بینن. چون این کارا باعث می‌شه که ذهنشون پر از ایده‌های جدید بشه.
چند کتاب پیشنهادی برای تقویت خلاقیت:
“چگونه مثل یک هنرمند بدزدیم؟” اثر آستین کلئون
“ذهن خلاق” اثر تونی بازان
“جادوی فکر بزرگ” اثر دیوید شوارتز
چند فیلم خلاقانه:
Inception (برای تقویت تخیل)
The Social Network (برای یادگیری نوآوری در کار)
Inside Out (برای درک احساسات و ذهن)
۵. خودتو از قضاوت دیگران نترسون!
خیلی از آدم‌ها وقتی یه ایده‌ی جدید دارن، از ترس اینکه دیگران مسخره‌شون کنن، رهاش می‌کنن. اما یادت باشه: بزرگ‌ترین مخترع‌های دنیا، اول کلی مسخره شدن!
راهکار:
قبل از اینکه به نظر بقیه فکر کنی، ایده‌ت رو بنویس و روش کار کن.
به جای ترس از قضاوت، ببین چطور می‌تونی ایده‌ت رو بهتر کنی.
۶. با آدم‌های خلاق در ارتباط باش!
دوستایی که ذهن باز و ایده‌های جدید دارن، می‌تونن بهت انگیزه بدن. با آدم‌هایی که فقط کارای تکراری انجام می‌دن، نمی‌شه ذهن خلاق رو رشد داد.
چکار کنیم؟
توی گروه‌هایی باش که به نوآوری و ایده‌های جدید علاقه دارن.
از آدم‌های موفق و خلاق الهام بگیر و ببین چطور فکر می‌کنن.
۷. یه دفتر ایده داشته باش!
ایده‌هایی که به ذهنت میاد رو توی یه دفتر بنویس. خیلی از ایده‌های خلاق اولش به نظر عجیب می‌رسن، ولی اگه روشون کار کنی، می‌تونن تبدیل به یه چیز فوق‌العاده بشن!
مثال:
امروز چه ایده‌ی جدیدی به ذهنت رسید؟
یه راه حل خلاقانه برای یه مشکل پیدا کن و بنویس.
حرف آخر
خلاقیت فقط برای هنرمندا نیست! این یه مهارته که توی هر کاری به دردت می‌خوره.
با تجربه‌های جدید، سوال پرسیدن و خیال‌پردازی، می‌تونی ذهن خلاق‌تری داشته باشی.
خودت رو از ترس قضاوت رها کن و روی ایده‌هات کار کن!
پس از امروز، ذهن خلاق خودتو فعال کن و دنیای جدیدی بساز!