تقویت خلاقیت در کودکان
خلاقیت یکی از مهم‌ترین مهارت‌هاییه که یه بچه می‌تونه داشته باشه. اما سؤال اینجاست: چطور می‌تونیم این مهارت رو توی کودکان تقویت کنیم؟
خیلی وقتا فکر می‌کنیم که خلاقیت یه چیز ذاتی و مادرزادیه؛ یعنی یا یه بچه از اول خلاقه یا نیست! اما این تصور کاملاً اشتباهه. روانشناسی ثابت کرده که خلاقیت یه مهارته که با تمرین و محیط مناسب، رشد می‌کنه.
اگه بچه‌ها از سن کم یاد بگیرن چطور خلاق‌تر فکر کنن، توی بزرگسالی هم بهتر می‌تونن مشکلات رو حل کنن، ایده‌های جدید داشته باشن و توی کار و زندگی موفق‌تر باشن.
توی این مقاله قراره بررسی کنیم:
چرا خلاقیت توی کودکی مهمه؟
چه عواملی باعث رشد یا سرکوب خلاقیت می‌شن؟
چه کارهایی کنیم که بچه‌ها خلاق‌تر بشن؟
چرا خلاقیت توی کودکی این‌قدر مهمه؟
خلاقیت فقط این نیست که یه بچه نقاشی بکشه یا داستان بنویسه. خلاقیت یعنی توانایی پیدا کردن راه‌حل‌های جدید برای مشکلات، تفکر متفاوت و ساختن چیزهای تازه.
چرا باید از کودکی خلاقیت رو تقویت کنیم؟
بچه‌های خلاق، حل‌کننده‌ی مشکلاتن! وقتی یاد بگیرن که چطور راه‌حل‌های جدید پیدا کنن، توی آینده کمتر دچار ناامیدی و استرس می‌شن.
اعتماد به نفسشون بیشتر می‌شه. وقتی یه کودک احساس کنه که می‌تونه ایده‌های جدیدی ارائه بده، حس ارزشمندی و توانمندی بیشتری داره.
موفقیت شغلی‌شون بیشتر می‌شه. خیلی از شغل‌های امروزی نیاز به تفکر خلاق دارن. کسی که از بچگی یاد گرفته خلاق باشه، توی بزرگسالی شانس بیشتری برای موفقیت داره.
چه چیزهایی خلاقیت کودکان رو کم می‌کنه؟
برخی از رفتارها می‌تونن باعث بشن که بچه‌ها خلاقیتشون رو از دست بدن. حواست باشه که این کارها رو انجام ندی:
زیاد دستور دادن: اگه مدام به بچه بگی “اینجوری بکش!” یا “اینجوری بساز!”، ذهنش محدود می‌شه و جرئت امتحان کردن چیزهای جدید رو از دست می‌ده.
سرزنش کردن اشتباهات: بچه‌هایی که از اشتباه کردن می‌ترسن، کمتر ایده‌های جدید رو امتحان می‌کنن.
مشغول بودن بیش از حد: اگه یه کودک هیچ وقت فراغت نداشته باشه، نمی‌تونه تخیلش رو تقویت کنه. زمان‌های آزاد برای رویاپردازی لازمه.
استفاده‌ی بیش از حد از گوشی و تلویزیون: صفحه‌های دیجیتالی زیاد، مغز بچه‌ها رو تنبل می‌کنه و فرصت تفکر خلاق رو ازشون می‌گیره.
چطور خلاقیت کودکان رو تقویت کنیم؟
۱. اجازه بده خودشون کشف کنن
بچه‌ها دوست دارن چیزهای جدید کشف کنن. وقتی چیزی رو خودشون تجربه کنن، ذهنشون بازتر و خلاق‌تر می‌شه. پس به‌جای اینکه همیشه براشون توضیح بدی، بهشون فرصت بده که خودشون کشف کنن.
به‌جای گفتن اینکه یه قایق چطوری روی آب می‌مونه، یه ظرف آب و چند تا وسیله سبک و سنگین بذار جلوشون و بذار خودشون امتحان کنن.
۲. سوال‌های باز بپرس
سوال‌هایی که جواب مشخص دارن، خلاقیت رو تقویت نمی‌کنن. بهتره از بچه سوال‌هایی بپرسی که ذهنش رو درگیر کنه.
به‌جای: “خورشید چه رنگیه؟”
بپرس: “اگه خورشید یه رنگ دیگه بود، دنیا چطوری می‌شد؟”
۳. اجازه بده اشتباه کنن
خیلی وقتا، بچه‌ها از ترس اینکه اشتباه کنن، دست از امتحان کردن چیزهای جدید برمی‌دارن. اگه اشتباه کردن رو یه چیز طبیعی جلوه بدی، خلاقیتشون تقویت می‌شه.
بهشون یاد بده که اشتباه کردن، یعنی یاد گرفتن!
۴. وسایل هنری در اختیارشون بذار
خلاقیت فقط در نقاشی نیست، اما هنر یکی از بهترین راه‌ها برای تقویت تخیله. می‌تونی وسایل ساده‌ای مثل مداد رنگی، خمیر بازی، کاغذ و قیچی براشون بذاری و ازشون بخوای هر چیزی که توی ذهنشون دارن، روی کاغذ بیارن.
۵. قصه‌گویی و داستان‌سازی رو فراموش نکن!
قصه گفتن، یکی از قوی‌ترین روش‌های افزایش خلاقیته. یه داستان نیمه‌تمام براشون تعریف کن و ازشون بخواه ادامه‌ش رو بگن. این کار باعث می‌شه ذهنشون فعال‌تر بشه.
مثال:
“یه روز یه خرگوش توی جنگل یه در مخفی پیدا کرد… حالا به نظرت پشت اون در چی بود؟”
۶. بازی‌های تخیلی رو تشویق کن!
بازی‌های خلاقانه ذهن کودکان رو فعال می‌کنن. بازی‌هایی مثل “خونه‌سازی با کارتن”، “نقش بازی کردن”، “نمایش عروسکی” و “ساختن داستان” کمک زیادی به تقویت خلاقیت می‌کنن.
یه پتو و چند تا بالش بده دستشون و بگو: “یه قلعه‌ی جادویی بساز!”
۷. با طبیعت ارتباط داشته باشن!
بازی کردن توی طبیعت، یکی از بهترین راه‌های تقویت تخیل و خلاقیته. کودکانی که بیشتر وقتشون رو توی طبیعت می‌گذرونن، خلاقیت بالاتری دارن.
بذار بچه‌ها توی خاک بازی کنن، سنگ‌ها رو لمس کنن و برگ‌های رنگارنگ جمع کنن.
۸. تعریف و تشویق، اما درست!
وقتی یه کودک یه ایده‌ی جدید ارائه می‌ده، تشویقش کن. اما به‌جای گفتن “تو خیلی باهوشی”، بهتره بگی: “چه ایده‌ی جالبی! چطور به این فکر رسیدی؟” اینطوری یاد می‌گیره که تلاشش مهمه، نه فقط نتیجه‌ی کارش.
قصه گفتن، یکی از قوی‌ترین روش‌های افزایش خلاقیته. یه داستان نیمه‌تمام براشون تعریف کن و ازشون بخواه ادامه‌ش رو بگن. این کار باعث می‌شه ذهنشون فعال‌تر بشه.
مثال:
“یه روز یه خرگوش توی جنگل یه در مخفی پیدا کرد… حالا به نظرت پشت اون در چی بود؟”
حرف آخر
خلاقیت مهارتیه که با تمرین رشد می‌کنه، نه یه چیز ذاتی!
بچه‌ها برای خلاق بودن باید آزادی تجربه کردن داشته باشن.
با سوال‌های باز، قصه‌گویی، بازی‌های تخیلی و ارتباط با طبیعت، می‌تونیم ذهنشون رو بازتر کنیم.
اشتباه کردن رو طبیعی جلوه بدیم تا از امتحان کردن چیزهای جدید نترسن.
پس بذار بچه‌ها دنیا رو کشف کنن، خیال‌پردازی کنن و بزرگ‌ترین مخترع‌های فردا بشن!