تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر عزت‌نفس نوجوانان
تو دنیای امروز، دیگه نمی‌شه کسی رو پیدا کرد که گوشی به دست نباشه؛ مخصوصاً نوجوان‌ها!
تلگرام، اینستاگرام، روبیکا، تیک‌تاک، واتساپ… هر روز یه اپ جدید، هر روز یه فیلتر جدید، هر روز یه چالش جدید.
اما سؤال مهم اینه: این شبکه‌های اجتماعی چه بلایی سر عزت‌نفس نوجوان‌ها میاره؟
بیاین با هم قشنگ بررسی کنیم.
عزت‌نفس یعنی چی؟
اول از همه، عزت‌نفس یعنی تو با خودت حال می‌کنی یا نه!
یعنی چه‌قدر خودت رو قبول داری، چه‌قدر خودت رو ارزشمند می‌دونی،
بدون اینکه موفقیت یا نظر بقیه روی حالت تأثیر بذاره.
یه نوجوان با عزت‌نفس بالا، با خودش راحت‌تره، اشتباه می‌کنه، قبولش می‌کنه و دنبال تأیید دائم نیست.
شبکه‌های اجتماعی و بمباران مقایسه
واقعیت اینه که فضای مجازی پر از آدم‌هایی‌یه که معمولاً فقط بهترین لحظه‌هاشون رو نشون می‌دن؛
بدنای فیت، لباسای گرون، خونه‌های شیک، سفرای خارجی، نمره‌های بالا، رابطه‌های به ظاهر ایده‌آل، کلی کامنت و لایک…
نوجوانی که تازه داره خودش رو پیدا می‌کنه، وقتی این همه تصویر «به ظاهر بی‌نقص» می‌بینه،
خیلی راحت خودش رو با بقیه مقایسه می‌کنه و کم‌کم باور می‌کنه که «من کافی نیستم» یا «من کم آوردم».
چه تأثیری داره؟
۱. کاهش عزت‌نفس
مدام با بقیه مقایسه کردن، مخصوصاً آدمایی که تو فضای مجازی شاید هیچ شباهتی به واقعیت‌شون نداشته باشن،
باعث می‌شه نوجوان حس کنه ظاهرش، زندگی‌ش، نمره‌هاش یا حتی خانواده‌اش کافی نیست.
این حس، مستقیماً عزت‌نفس رو می‌کشه پایین.
۲. ترس از قضاوت شدن
هر پست و استوری می‌تونه استرس بیاره:
اگه کم لایک بگیره، یعنی من بی‌ارزشم؟
اگه کسی یه کامنت منفی بزاره، پس من مشکل دارم؟
ترس از قضاوت، باعث می‌شه نوجوان خودش نباشه، مدام نقش بازی کنه و آرامشش رو از دست بده.
۳. اعتیاد به تأیید بیرونی
وقتی حالِ خوب نوجوان به لایک و نظر بقیه وابسته می‌شه، یعنی عزت‌نفسش دیگه دست خودش نیست.
هرچی این اعتیاد بیشتر بشه، خودباوری کم‌تر می‌شه.
۴. اضطراب و افسردگی
تحقیقات نشون داده هرچی استفاده نوجوان‌ها از شبکه‌های اجتماعی بیشتر باشه، اضطراب و افسردگی هم توشون بیشتر دیده می‌شه.
دیدن زندگی به ظاهر شاد و موفق بقیه، می‌تونه حال آدم رو حسابی خراب کنه، مخصوصاً وقتی مقایسه شروع بشه.
نشونه‌های کاهش عزت‌نفس به خاطر فضای مجازی
۱. نارضایتی از ظاهر یا زندگی خودشون
۲. حذف عکس یا پست به خاطر کم لایک گرفتن
۳. حساسیت شدید به نظر بقیه
۴. پنهان کردن زندگی واقعی و نشون دادن یه شخصیت «ساختگی»
۵. فاصله گرفتن از دوستای واقعی
۶.بی‌علاقگی به سرگرمی‌های خارج از فضای مجازی
چطور می‌تونیم عزت‌نفس نوجوان رو تو عصر شبکه‌های اجتماعی حفظ کنیم؟
۱. آموزش مهارت «مقایسه سالم»
به نوجوان یاد بدیم که هر کسی داستان خودش رو داره و نباید ظاهر زندگی بقیه رو با باطن خودش مقایسه کنه.
واقعیت زندگی آدم‌ها پشت فیلتر و لنز گوشی نیست!
۲. محدود کردن زمان استفاده
اگه شدت اضطراب خیلی بالا باشه، روانپزشک ممکنه برای مدتی دارو تجویز کنه تا ذهنت آروم بشه و بتونی وارد فرآیند درمان شی.
داروها معمولاً موقتی‌ان و با نظر متخصص مصرف می‌شن.
۳. تقویت خودشناسی
نوجوان باید یاد بگیره برای خودش ارزش قائل باشه، نه بر اساس تعداد فالوئر یا لایک.
نوشتن نقاط قوت، موفقیت‌ها و چیزهایی که براشون ارزشمنده، خیلی کمک می‌کنه.
۴. واقعیت رو بهش نشون بدیم
اگه والدین یا معلم هستی، گاهی نوجوان رو با پشت صحنه آدم‌هایی که دنبال می‌کنه آشنا کن؛
بهش بگو خیلی از عکس‌ها ادیت شدن، خیلیا پشت صحنه‌شون فرق داره با ظاهر قشنگی که نشون می‌دن.
۵. کمک گرفتن از تراپیست
اگه دیدی نوجوانت شدیداً داره آسیب می‌بینه، مدام ناراضیه یا دچار افسردگی و اضطراب شده، بهتره با یه مشاور صحبت کنه تا راهکارهای عملی یاد بگیره و عزت‌نفسش رو برگردونه.
حرف آخر
فضای مجازی اومده که باشه و هیچ‌کس نمی‌تونه حذفش کنه.
اما چیزی که مهمه اینه که نوجوان یاد بگیره خودش رو همون‌طور که هست دوست داشته باشه و برای جلب توجه و تایید، شخصیت واقعی خودش رو گم نکنه.
توی سایت روانشناس مشاورهایی هستن که می‌تونن به نوجوانت کمک کنن، خودش رو دوباره پیدا کنه و با خودش آشتی کنه.
یادت باشه:
ارزش تو رو نه فالوئر، نه لایک و نه فیلتر اینستاگرام تعیین نمی‌کنه.
تو با تمام نقص‌ها و ویژگی‌هات، دوست‌داشتنی و کافی‌ای. همین الان، همین‌جور که هستی!